zondag 31 januari 2016

Oeteldonk (52); knèbbele

D'r wordt aan de Carneval geknèbbeld
Hoe bedoelde?
Aan't eind
Wordt Knillis afgeschaft?
Neeje, 'n uurke eerder begraove
Nie mir om twaoleve?
Om èlleve
En wèlleke gèk heet dè bedocht?
De clubkes
Nooit gedocht

Aan de veurkant is t'r wel hil wè aangejongd
Messchien 'n bietje topzwaore veurgevel geworre
Al die erepènninge ...
Wèrremlôôpkezèrte ...
Inzingtappers ...
Oefenblaozers ...
Ginneraole rippetiesies ...
Rôôd-wit-gele resèpsies
En d'n dinsdag is t'r 'n bietje slapjes bij komme te hange 
Dôôds
Of zô ons moeder altijd heet gezeed gehad: 'n dooi kiendje ...
... mee 'n lam hèndje
Ge kent 'm?
Hoe lang ken ik jouw?

Messchien moese ze diejen hille carnevalsdinsdag afschaffe
Bietje overdreve?
Wittiknie
Wè dan?
De kern ontbrikt
En de Keinderoptocht?
Nie echt 
Wè zuukte dan?
Iets veur de getrouwe 
Die 't vol wete te houwe
Dus veur de èchte 
Die aan de Carneval hèchte

Poëzie?
Mijnempart
Meziek?
Nèmport wè
Waor?
Op de Peraode
Wè  dan?
Grôôts Oeteldonks ôpeluchtivvenemènt
En bij majem?
Pekeergerage Hekellaan
Deur wie?
Top van wè nouw d'rveur zit, naor achtere haole
As toetje
Gin Veurpruver
De Naopruver
De Fijnpruver?
Veur de kenners

Hoe noemde dè?
'Op 't Rèndje'
Van de geut?

Van de leut ...

maandag 25 januari 2016

Oeteldonk (51); colum n

Hedde gij dè vertelselke geleze in d'n Bosschen Omroep?
Wèllek stuk?
Dè is 'nne colum n
Sprikte die n nouw wel of nie uit?
Dè wittik oknie
Colum n?
Colum n
Waorover dees keer?
Of de Carneval oe gelukkig makt.
Daor he'k toen de die van mijn lere kenne
Van dè mens bende toch gescheje?
Gelukkig wel 
Nouw, ziede dan
Ben nog nooit zô gelukkig gewist
Persies

En wè zeet dieje mens in dieje colum n
Hij wil dè 'nne prefesser zeet dè Carneval oe gelukkig makt
Daor hedde ginne boeketas veur nôdig 
Neeje?
Carneval mákt oe nie gelukkig, dè zeg ik oe!
Ellende zat gehad?
Allimetaosie ok.
Dieje wijze mens heet 't over verbondeheid
Ontbeinde moes mèkkelijker kunne
Meut. Lopt Carnevalsmaondaggemorrege mar 's mee mijn mee
Ik ben nie zonne kroegtijger
Naor dè stukske achter de Knillispoort
Wè’n wèèigat daor!
De meziek speult vanuit drie botjes
Nouw en?
En ze staon wè te lulle
Wie nie?
D'r wordt gezonge
Biezúnder
Kop dicht. Gewôôn komme
’s anders wel wè aan de vroege kant
't Oeteldonks Grachtegordel Kezèrt
De naam
'nne mens speult piano oknog oknog
...
En as ge naor de eigesgemakte tekste luistert 
Keukedeur?
Vuulde oeweige mee z'nalle opgetild
Fakir

Mee jou valt nie te praote
Mar ik gaoi wel mee
Lammar zitte
Bende nouw kwaod?
Neeje
Wè dan?
Gewôôn sund
Hoezô?
Ge zit oeweige geluk in de weeg.

Oeteldonk (50); carnavalsgeluk


Deze tekst is in beknopte vorm in de Bossche Omroep van 24 januari 2016 verschenen als column bij ‘Onder de Boschboom’.

Word je van carnaval vieren gelukkiger? Bij mijn weten is daarnaar nooit onderzoek gedaan. Als ik mag speculeren, dan denk ik dat deelname aan dit feest bijdraagt aan het geluksgevoel. Ik waag me met deze bewering niet geheel op glad ijs, vooropgesteld dat ik het boek van Ap Dijksterhuis 'Op naar geluk' goed gelezen heb.
De auteur gaat er van uit dat het streven naar geluk de zin is van ons bestaan. Hij plaatst het ervaren van dat geluk tussen onze oren: 'het bewustzijn is het geluksinstrument'. Daarbij is de vraag waardoor die sensatie wordt gevoed. Hiervoor haalt deze hoogleraar psychologie kastenvol onderzoeksresultaten boven water. Als gezegd zitten daar nog geen data bij over carnaval. Inderdaad 'nog', want in een volgende herdruk van zijn werk kan hij in deze leemte voorzien aangezien deze column ook op zijn bureau terecht komt.

Wat blijkt: slechts 10% van ons geluksgevoel is te danken aan 'de omstandigheden' (de beschikking over een dikke auto, een volle schoenenkast, een soepel functionerend lichaam etc.) en gemiddeld 40% hangt af van onze genen. Voor een groot deel blijkt er dus sprake te zijn van voorprogrammering. Blijft 50% over waarvoor we zelf kunnen oogsten.
Interessant voor lieden die roepen 'dat je geluk kunt afdwingen'. Ik erger me altijd aan dat werkwoord. Het klinkt negatief, harteloos en wie zich niet tot die dwingelandij wil zetten, is een slapjanus. Gelukkig komt Dijksterhuis nergens met 'afdwingen' aanzetten. Eerder heeft hij het over 'eigen gedrag' en 'keuzes die we maken'. Een prettige hobby kiezen, aandacht en tijd besteden aan familie en vrienden, anderen helpen, samen dingen ondernemen: eigenlijk zó eenvoudig en ze dragen allemaal bij tot je geluk.

En nu carnaval. Over de aard van dat feest en de wijze van vieren valt veel te zeggen. Een in Den Bosch veelgehoorde omschrijving luidt: 'carnaval is emotie'. Dat zegt alles en vooral niks. Emotie is 'in' en lijkt een rationele beschrijving in de weg te zitten. Graag definieer ik carnaval als een driedaags festijn waarbij de feestgangers Oeteldonk zien als de navel van de aardbol. Langs deze weg kom ik terecht bij pagina 104 van eerdergenoemd boek waar Dijksterhuis het heeft over de vraag of het bijwonen van Pinkpop bijdraagt aan het geluk van de deelnemers. Hij heeft het over 'het gevoel dat je deel uitmaakt van iets groters' en het horen 'op dat moment bij een speciale, uitverkoren groep mensen die samen iets beleven en die zich daar vaak ook heel bewust van zijn'. Den Bosch is als Oeteldonk drie dagen een dorp dat zich voor de rest van de wereld afsluit. De soortgenoten zijn onder elkaar en alleen al de onthulling van Knillis op zondagmiddag geeft de duizenden aanwezigen op dat moment de sensatie die Dijksterhuis hierboven beschrijft. 'Dit gevoel deel uit te maken van een groter geheel kan mensen heel gelukkig maken'. En iets verderop: 'Om dit te ervaren hoef je natuurlijk niet per se een festival te bezoeken'. Inderdaad, zal de meelezende Oeteldonker nu zeggen, bij Carnaval werkt dat ook zo.


Al lijkt de vervanging van het verschijnsel popfestijn door het fenomeen carnaval gerechtvaardigd op basis van de overeenkomsten in 'sensatie', het blijft een speculatie. Als Dijksterhuis er een beetje de vaart in zet, dan heeft hij over een week hier een van zijn promovendi gestationeerd die om een interessant onderzoeksobject verlegen zit. Vrijwilligers voor een representatief deelnemersveld zijn binnen onze stad in een mum met de hulp van de Oeteldonkse Club gevonden. Ik wil niet op de uitkomsten vooruitlopen. Tegelijkertijd ben ik ervan overtuigd dat de verbindende factor van carnaval de mens gelukkiger maakt. Het zou fijn zijn als dit binnenkort (?) door een hoogleraar bevestigd wordt. Alleen al om hiermee de heilzame werking van dit feest (dat door onwetenden gemakkelijk wordt afgedaan als zuip-en-bralbende) van een serieus te nemen fundament te voorzien. Door iemand die, zoals dat hier gezegd wordt, 'daorveur deurgeleerd heet'.

En wat de zeggen van al die lieden die dinsdagnacht na de begrafenis van Knillis in tranen naar huis gaan omdat de   drie dagen durende 'flow' over is? Die gaan te rade bij Dijksterhuis. Zijn boek bevat een reeks niet moeilijk te begrijpen aanwijzingen waarmee ieder - buiten carnavalsverband - zelf aan de slag kan 'op naar geluk'.

donderdag 21 januari 2016

Oeteldonk (49); 's moeder

Vierde ze bij jullie thuis Carneval?
's Moeder
Jullië pa? 
Blauwe Kneup
Dan hedde't van jullie mam
Èch nie van hem
Waar toch best 'nne fidele vent
Jazers. Allenig had ie niks mee Carneval
Hoeveul jaor issie al dôôd?
Nou, al zô lang dèttie ...
Bekant wir t'rug komt
Die kende dus
Sinds hoeneer ken ik jouw?

Ons moeder wit nauwelijks nog wè
Sund. 
Ik waar d'r vandemorge ...
Trouwe zôôn
Zin ze: 'Bende daor eindelijk' ...
Ge gaot èlleken dag, gij!
'En ons José zie'k himmaol nooit' ...
Dè liede toch
Ik bel 's José ...
Wè zisse?
Blèkt ze daor gistere nog gewist!

Gullie moet 'n schrifje neerlegge ...
Bij 's mam?
Wie komt, schrèft 'r wè in ...
Soortement dagbuukske?
Veur de visite ...
Doen we
De kleinkeinder ok ...
Veurkomt bonje
Dinne wij toen ok.

Zelf heet ze d'r weinig weet van ...
Logisch
's Moeder
Ze zit daor mooi, trouwes
Prima. Veul ouwe kennisse ...
Fijn veur d'r
Die ze nie herkent
Tja 

Kom ik dus binne ...
Vandemorge?
Zin ze: 'Bekant wir Carneval, jonge!'
Verroestbart
Ik zin: 'Hoe wit uwes dè inene?'
Zeg dè wel
'Heb 't op de kelender gezet'
Toch 'n helder memènt?
Nouw komt 't
Gij makt 't spannend
'En raoi is wè?', zin ze
Nouw?
'Dè veindt oew moeder ok nog 's hil leuk' ...
Affeseer-'t-'s wè, gij
Oknog oknog ...
Veuruit!
'Oew vader gaot ok mee!'


zaterdag 16 januari 2016

Oeteldonk (48); Nèèimesjien

De die van mijn doet g'heimzinnig
Ge bedoelt tonnie ... ?
Ze zit achter 't nèèimesjien
Ik docht al
De godganselijken dag
Dè's nuttig
En bèlle
Mebiel?
Ok op de vaste tillefôôn
Hedde die nog?
Om meepesant te èppe-n-op d'rren aifôôn
En nèèie?
En nèèie
Worde weer opa en oma?
Meut. Veur d'n Intocht. Ze doet ok mee
En witte al hoe?
Neeje; dė's dus g'heim.

Wie bèlle d'r dan?
Vriendinne; ze hebbe 'n gruupke

Ik denk dè'k 't wit
Vertel vertel
Diny van Piete die kwèkt nogal ..
Wittik
Dus die heurde gij deur drie deure ...
Ok asse belt
Dus nouw hè'k 't vermoede ...
'De Tuin der Luste'. Wedde?

Hoe witte gij dè?
Mireille van Bramme ...
Ik begrijp 't al
Die stond in hulliën tuin te bèlle
Gin kunst ...
En ik din nog gineens luistere-n-oknie oknie!

Alleen snap ik één ding nonnie
En dè is?
Waorom de die van mijn d'n hillen tijd achter 't nèèimesjien zit
Hoezô dè?
Kende gij 'De Tuin der Luste'?
...
Daor lôpe z'ammaol harstikke nakend

...

woensdag 13 januari 2016

Oeteldonk (47); èch Bosch

Ge kent 't thema van dees jaor?
Van Oeteldonk?
'Èch Bosch'
Ziede't veur oe?
Oeteldonksen Intocht
Bordjes in de lucht
Kut
Kut
Èch Bosch dus
Flikker toch op! 
Azzof wij dè zegge
D'rover struikele
Nie anders wete
Soms wel
Af en toe 
Nie steeds
Dè nie

Ze kunne ok koekwaus opschrijve
Meepesant
Vatte
Sebiet
Bekant
Verbèllemonde
Schôônbruur
Zwaogerin
Sèpkin
Glas-in-lôôdsmoel
Gedukkelijk
Beslag
Beuling
Soepôôg
Permetaosie
Jizzuskrimme
Nakende nondeju 
En waor nôdigt 'Èch Bosch' toe uit?
Persies

Doede daor wè tege?
Eiges meelôpe
Doej ik toch al 
Wittik: tirrepiegruupke
Dan gaode gij toch ok
Allenig?
Allenig
Mee 'n bordje?
Veur oewe kop
Wè zet ik daor dan op?
'Ėch Bosch'
Snap ik. En wè nog?
'n èch Bosch woord
Braoierd?
Neeje
Fondement?
Haha
Woutekiet?
Ha gekund

Nouw?

maandag 4 januari 2016

Oeteldonk (46); lauw

De beste wense jong!
Gij ok!
Veurnemes gemakt?
Andere kopzùrrege
Nog steeds … ?
Tirrepie. Duurt nog èkkes
Zit dè trouwes nog in oew pekèt nao 1 januwaori?
Ja. Heet ons Miran veur gebeld

En hoe wijd bende nouw?
‘Automatisere’, zin ze
Zô …
‘Afhechte’, zin ze oknog oknog
Zô zô …
Snapte?
Zij heet ‘r veur deurgeleerd
Ik moes d’r ok naor vraoge
En dè eerste is?
Agge ongewenst gedrag vuult aankomme, lere automatisch ‘neeje’ te zegge
Aha
In ’n soortement reflex dus
Sjuust
Dè tweede is langzaam mar zeker zonder tirrepie lere leve
En dè ammaol naost oew wèrrek?
Veul verplichte vrije daoge de afgelôpe tijd

’t gaot snel; veur ge ’t wit beginne de klètsaovonde
Ho ho, ge makt nouw dus ongewenst gedrag bij mijn los
Hoezô?
Ge hoeft ’t mar te noeme en ik staoj al gelijk in de startblokke
En dè mag nouw dus nie
Neeje, dè’s dus ouw gedrag
Dègge vervangt deur nuuwd
Ik moet ’t ouwe loslaote
Van oe af laote glije
M’neige deur iets van Carneval nie gèk laote make
Koel blijve

Een zinvol alternatief zuke, wil wel helpe
Dus a’k roep: Poemiek?
Zeg ik: rikke bij de Lohengrien
Nacht der Spanjôle?
Lig ik in de sauna
Lange Teen?
Haal ik ’n dvd’ke in huis
Wèlleke?
‘Mister No’
Blauwen Aovond?
Balkenbrij bikke bij ons Miran
Worstebrôôd Twee?
Gaoi ik snoeke
Jankbokaal?
Slopkamer behange
Dè is dus keihard afkikke jong
Koolt turkie
Baas over oeweige, nondeju
Ik kannut!
Jes joe ken!
Luctor et emergo!

Doede dan himmaol niks mir mee de Carneval?
Ik begin zondags zuutjes mee d’n Intocht
Allenig?
Mee ons tirrepiegruupke
Zuutjes aan, zinde gij?
We laote onseige veural nie opnèèie
Nie opstange?
Kiep kalm
We beelde gullie dan uit?

‘Carneval: gij makt mijne zeik nie lauw’