Bier voor de hertog van Brabant

De Spanjaarden die vanaf midden vijftiende eeuw naar het graafschap Vlaanderen en het hertogdom Brabant trokken voor de handel, verwonderden zich over ‘ons’ uiterlijk. Lang, fors, licht van huid, blond van haar, dat waren we. Zo anders dan wat ze gewend waren om zich heen te hebben.

Voor die uiterlijke verschillen hadden ze ook een verklaring: het zat in de drank. Bier en een bewolkte lucht zorgden voor een licht en blond uiterlijk en rode wijn voor olijfkleurig vel en zwart haar. Nee, het waren geen bierdrinkers, die Spanjolen.

Toen kregen ze een nieuwe koning. Hoewel dat nier in de lijn der verwachtingen lag, werd dat – door zijn huwelijk met Johanna ‘de Waanzinnige’ (Juana la Loca) van Castilië – de hertog van Brabant Filips de Schone. En die had graag een potje bier. Tenslotte was hij ook met recht een Bourgondiër. Dus toen hij zich begin 16^de eeuw in Spanje ging vestigen om daar de baas te spelen, nam hij uit het Noorden wat vaten bier mee naar het Zuiden. Zoals Nederlanders nu hagelslag meenemen naar de camping in Las Rosas. En zo kwam volgens onderzoeker Xavier Garcia Barbe het bier naar Spanje.

Echt wortelschieten deed deze drank nog niet. Filips’ zoon Karel V maakte er iets meer werk van. Als geboren Vlaming uit het Habsburgse huis hield hij wel van een pint. Wijn versmaadde hij overigens ook niet. Omdat het gerstenat in Spanje niet voorradig was, bracht hij in 1517 met zijn verhuizing naar het Zuiden ‘en passant’ ook een meester-bierbrouwer mee, wat brouwgezellen en een brouwketel. Hij en zijn hof konden niet werken zonder een lekker glas heerlijk helder etc. In 1537 kwam er in Madrid zelfs een heuse brouwerij onder de leiding van een specialist uit zijn Vlaamse geboortestreek

Toen Karel zich zoveel jaar later in 1556 oud en opgebrand terugtrok aan het eind van de wereld in het klooster van Yuste, nam de hertog van Brabant en keizer van Spanje behalve zijn Vlaamse muziekgezelschap, de Capilla Flamenca, ook meester-bierbrouwer Enrique van der Trehen mee. Volgens de overlevering moet Karel V veel dorst gehad hebben. Vier liter onder een warme maaltijd zou normaal geweest zijn. In die tijd zat er minder alcohol in het bier.

Na Karels dood ging het Madrileense fabriekske in 1558 op de fles. Zoonlief Filips II – hertog van Brabant en Spaans koning - trok in 1561 nieuwe meester-bierbrouwers aan uit de Zuidelijke Nederlanden en sindsdien vindt er in Madrid onafgebroken de productie van bier plaats.

Andere steden moesten nog lang wachten. De Vlaamse kolonie in Sevilla, waartoe ook de in Spanje bekende Bossche houtsnijder Roque de Balduque behoorde – moest in de 16^de en 17^de eeuw nog lang per boot tonnen bier laten komen. En in die havenstad zaten met name heel wat dorstige Antwerpenaren. Net zoals in de andere havenstad Cádiz: daar hadden op elke vijf taveernes er vier een uitbater uit onze contreien.

De hertogen van Brabant hebben Spanje aan het bier gebracht. Het heeft het uiterlijk van de mediterrane inwoners niet lichter en blonder gemaakt.

Vorig jaar kocht ik bij de super van Mercadona in Águilas het daar verkrijgbare keizerlijke Yuste-bier. Hagelslag neem ik al lang niet meer mee naar het buitenland, of het moet op bestelling van familie zijn. Dat amberkleurige brouwsel smaakte prima. Een beetje 'zoals thuis; het wachten is nu nog op de trek naar het Zuiden van de dubbele Trappist uit het Brabantse Berkel-Enschot.