Moeder Spanje

Asturias is de moeder van Spanje. Als bezoeker van deze regio kun je niet doof zijn voor die boodschap. Dankzij koning Pelayo werd dit noordelijke gebied niet door de oprukkende Saracenen ingenomen. De beslissende slag vond plaats in Covadonga, precies elf jaar na de oversteek in 711 van de Mohammedanen bij Tarifa, in de buurt van Gibraltar. De overwinnaar en zijn opvolgers breidden hun territorium in de eeuwen daarna uit met het huidige Galicië. De Reconquista werd in 1492 met succes afgerond door de Katholieke Koningen.

Pelayo is overal aanwezig. Een hele reeks cafés en restaurants draagt zijn naam. En dan zijn er nog de straten, gebouwen en verenigingen. Bij zijn standbeeld in Gijon wordt hij in een tekst vol heroïek de Vader des Vaderlands genoemd. De Spaanse Willem van Oranje, zeg maar.

De dynastie van Asturias zorgde voor een eigen preromaanse kunststroming. Daarvan bestaan nog veertien voorbeelden, vaak in de vorm van kerken. Een daarvan bezocht ik dinsdagmorgen, vervolgens nog eens twee op woensdagochtend. Ze liggen net iets buiten de stad, in dezelfde 'wijk' als mijn hotel. Het gebied Naranco is groot genoeg om de auto uit de parkeergarage te halen. Terecht, want het blijkt nog een hele sjouw omhoog.

De aanwezigheid van de San Miguel de Lillo en de Santa Maria del Naranco vlak bij elkaar rechtvaardigt een grote parkeerplaats. Asturias' trots trekt veel bezoekers. Er staan nu maar twee bussen en ik kan rustig genieten van de prachtige bouwwerken. De San Miguel is net voor €133.000 opgeknapt. Zichtbaar zijn de nieuwe pannen en bestrating. Kennelijk wordt binnen nog gewerkt, want het godshuis blijkt gesloten. De Santa Maria is twee keer zo groot. Beide kerken zijn tegelijkertijd ingetogen en rijk bewerkt. Voor zoveel details heb je jaren nodig.

Hoe gemakkelijk zou in dit land geld vrijkomen voor het onderhoud en behoud van deze kunst? En voor kunst en cultuur in het algemeen? Ik heb geen idee. Buiten het Guggenheimmuseum in Bilbao (€13) betaal ik tot niets of nauwelijks iets aan entree. Ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat ik in dit land de Spaanse familieleden van Henk en Ingrid met enig gemak over de lage cultuurdrempels zie stappen. Met kiendjes en al. Of vergelijk ik nu appels met peren? Dat zal wel.

De reiziger

'El regreso de William B. Arrensberg' is een beeld. Het staat in Oviedo op de Plaza Porlier. Je kunt het niet missen. Vanwege de hoeveelheid bagage moet ik even denken aan een kunstwerk met koffers bij hotel New York in Rotterdam. Dan vraagt het werk uit 1993 van Eduardo Urculo weer alle aandacht. Het staat ook bekend als 'El Viajero', de reiziger. Waar komt die man dan van terug? Ik vind het een mooie voorstelling.

Rik Zaal schreef een lijvig boek over dit land. Het heet 'Spanje. Een reisgids'. Het is al toe aan zijn 5e verbeterde druk en de 672 pagina's zijn bedoeld voor reizigers, niet voor toeristen. Ook die uitgave heb ik gebruikt bij de voorbereiding van deze tocht door dit voor mij onbekende landsdeel. Zaal noemt Oviedo 'ondanks de levendigheid een sombere stad'. Als ik dinsdagavond met wat motregen door het centrum kuier, probeer ik die zin van mij af te zetten. Tussen de immense en vaak smakeloze hoogbouw rond de oude stad is dat moeilijk. Op woensdagmiddag keer ik terug, met een waslijst aan plekken die ik wil bezoeken.

De zon laat zich zien als ik bij de Plaza de la Constitucion ben. Vlakbij staat de stalen overdekte markt. Die sla ik over en kijk met genoegen naar de omgeving. Van daaruit loop ik ook wat straten in die volkomen stil zijn. De oude gebouwen zien er goed onderhouden uit. Niks sombere stad. Althans niet nu in het historische centrum. Ik kom in de Calle Ecce Homo. (Gisteren liep in Gijon door de Calle Ave María.) Opmerkelijker nog vind ik de naam Plaza de Paraguas, gedomineerd door een kunstwerk in de vorm van een reusachtige paraplu. Langzaam ga ik richting kathedraal, dat onderdeel is van een omvangrijk kerkelijk complex. De bisschop woont er en zo te zien is er ook een verslaafdenopvang.

De kerk herbergt een groot aantal kapellen. Een prachtig Retablo Mayor siert het hoofdaltaar. In een ruk loop ik door naar het Museo de Bellas Artes de Asturias. Een zaal biedt plaats aan de tijdelijke tentoonstelling rond het thema 'Emigratie'. Tussen 1850 en 1930 vertrokken 350.000 Asturianen naar Latijns-Amerika. Vooral Cuba was favoriet. Eerder al hoorde ik verhalen over lui die daar rijk werden en terugkeerden. Ze bouwden hier buiten de steden grote huizen met veel palmen er omheen.

Ik loop weer naar mijn hotel. Morgen ga ik verder richting Santiago de Compostela. 'El Viajero' staat nog immer op het plein.