Zangstem

Sommige tentoonstellingen ‘moet’ je gezien hebben. Zoals die met het werk van Jheronimus Bosch eerder dit jaar in Het Noordbrabants (Den Bosch) en de Spaanse tegenhanger - tot 26 september a.s. - in het Prado (Madrid).

De eerste heb ik twee maal bezocht en beide keren stond ik in een schemerige sfeer schouder aan schouder met vele anderen, wachtend op het moment tot ik even vooraan kon staan. In Madrid hadden ze de werken in het licht geplaatst waardoor de kleuren zeer recent aangebracht leken. Wat in sommige gevallen ook zo was, dankzij het nodige restauratiewerk. Ook daar was het druk, terwijl ik nauwelijks hoefde te wachten. In beide musea trof ik kijkers aan die zich geroepen voelden om uitgebreide exposés te houden ten overstaan van buurman of -vrouw. ‘Hou toch je bek’, dacht ik dan. ‘Lulhoer’ (een woord van mijn moeder), ‘Ga dan thuis samen voor het computerscherm zitten’.

Zojuist las ik in de NRC van vandaag een citaat van Rudi Fuchs: ‘Als je van het idee afstapt dat je het moet begrijpen, kun je op je gemak gaan kijken’. Om de een of andere reden doet me die formulering aan het lexicon van Johan Cruijff denken. Hoe dan ook: aangehaalde uitspraak zou bij de ingang van elk museum moeten hangen om al die kijkersplezierverpestende kunstlulhoeren de mond te snoeren. (‘Dat rijmt’, zou mijn pa opgemerkt hebben.)

Bij het kleine museum Slager in Den Bosch ben ik nog nooit zo’n kletskous tegengekomen. Je wordt er niet overlopen door missionaire lieden die net een cursus kunstkijken achter de rug hebben. ‘Slager’ nodigt uit tot ‘op je gemak gaan kijken’.

Er hangen geen moeilijke dingen. En hoewel het gros van de afbeeldingen voor zich spreekt, mag je er rustig je eigen verhaal bij maken. Om particulier redenen word ik aangetrokken door een groot schilderij van Petrus Marinus Slager (1875) met acht Bossche veteranen uit de Slag bij Waterloo (waarover de blog hierna handelt). De mooiste schilderijen vind ik ‘Carnaval in het atelier’, in 1906 gemaakt door Piet Slager en zijn latere (1926) ‘Sommen maken’.

Mombakkesen en Venetiaanse oogmaskers zijn niet erg populair in het huidige carnaval. Misschien is het dragen ervan zelfs verboden. Los daarvan raad ik ieder aan voor wie carnaval een onbegrijpelijk feest is, zich een kwartier op te stellen vóór uit werk uit 1906 en zich over te geven aan de gedachte van Fuchs.

Dan dat sommen makende meisje. Ze wist nog niets van de calculators en computers. Ze zit op een Brabantse knopstoel achter een secretaire. Misschien is het stil in huis of klinkt vanuit de keuken een verre zangstem. Bedenk zelf een verhaal.

Museum Slager is op Open Monumentendag 10 en 11 september te bezoeken van 11.00 tot 17.00 uur. Met als bonus twee zalen met een ode aan Jheronimus Bosch, o.a. via schilderijen van Lieve Bedeer en beelden van Sara Giménez.