Grensgevallen

Keizer Hadrianus bouwde zo'n 1900 jaar geleden een muur van 117 kilometer om Schotten en ander spul uit het Romeinse Rijk te houden. Resten van dat massale grensgeval spreken nog steeds tot de verbeelding. Het stuk tussen Chesters en Haltwhistle is magnifiek.

Nu wat dichter bij huis. Zo kun je in Zeeuws-Vlaanderen op verschillende plaatsen de overstap naar België maken bij grenspalen waarop Oostenrijk staat. Loop maar eens van schoongeboend Overslag (NL) naar smoezelig Overslag (B) en dan kun je het zelf zien. Toen in 1648 na de Tachtigjarige Oorlog de lijn tussen de Republiek en de Spaanse Nederlanden getrokken werd, bleven er toch wat discussiepunten over die meteen of alsnog later tot kwesties leidden. Bijvoorbeeld in Overslag, waar op het moment dat de Spaanse heren in 1713 door hun Oostenrijkse familieleden opgevolgd werden, de tweedeling-ter-plekke opnieuw tot conflicten leidde. Uiteindelijk werd de knoop in 1794 doorgehakt, en verschenen er stenen palen die voor de eeuwigheid moesten vastleggen hoe de vork aan de steel zat.

Een curieus verschijnsel, maar het kan nog zotter. En daarvoor moet je in Moresnet (B) zijn. Bij de poging om Europa na de val van Napoleon opnieuw te verdelen, kwamen de Pruisen en de Hollanders er met Moresnet niet uit. Eigenlijk ging het erom wie de zinkmijn bij Kelmis mocht hebben. Om het gemakkelijk te maken, kwam er een Nederlands, een Pruisisch en een neutraal stuk. Dat derde partje werd door beide mogendheden gezamenlijk beheerd. De aanwezigheid van die taartpunt leidde er zelf toe dat bij Vaals enige tijd een Vierlandenpunt lag. Ga eens fietsen in dat voormalige dwergstaatje, bekijk de oude grenspalen, bezoek wat cafés en ervaar aan de toog dat Frans- en Duitstalige autochtonen onderling een soortement Zuidlimburgs kallen.

Inmiddels is ook Neutraal Moresnet verleden tijd, maar de grenspalen houden de geschiedenis vast. En wat ik nou echt helemaal curieus vind, is dat al die grensgevallen tot een heuse website hebben geleid ('chapeau!') waarmee de bezoeker zich avonden kan vermaken: http://www.grensmarkeringen.be/