Met Jheronimus op weg (8); waterstanden

Er zijn beslist nog mensen in Den Bosch te vinden die onkundig zijn van het feit dat in hun stad een paar dagen na de carnavalsfeesten dé tentoonstelling wordt geopend rond het werk van Jheronimus Bosch. Die is dan 500 jaar dood en dat moet gememoreerd worden. Na zoveel jaar onbeholpen geknutsel is er dan eindelijk orde op zaken gesteld en krijgen we een volwassen overzicht van ‘s mans werk te zien. Naar mijn idee met name dankzij de geluidsloze inspanningen van Charles de Mooij (directeur van het Noordbrabants Museum) en het  ‘Jeroen Bosch Research and Conservation Project’. Voor deze mensen nam ik al eerder mijn hoed af.

Nog elke dag wordt gewerkt aan de definitieve catalogus van Bosch’ oeuvre. Met alle techniek die daarvoor in te zetten is en uiteraard met de kennersblik, bestudeert genoemd team van deskundigen de nalatenschap van de legendarische schilder. Onlangs werden twee meesterstukken van het onderdeel ‘meester’ ontdaan waardoor het nu ‘gewoon’ stukken zijn. De een is een ‘Kruisdraging van Christus’ die in Gent hangt en de ander is de ‘Tafel met de hoofdzonden’ die in het Prado (Madrid) staat. Over dat laatste waren al lang twijfels en die zijn nu weggenomen.

Tot mijn verrassing is er na bovenstaande verkleining van de canon, plots een schilderwerk bijgekomen. Het klinkt net als de waterstanden (voor wie zich dat kan herinneren), Madrid -1, Gent: -1, Brugge: +1. Het drieluik ‘Het laatste oordeel’, ook bekend als ‘Het oordeel van Brugge’ dat al jaren in het Groeninge Museum te boek staat als een schilderij uit de omgeving van Bosch, wordt nu zonder meer aan de meester zelf toegeschreven.

Omdat zo’n oordeel hetzelfde effect heeft als wanneer Michelin een restaurant ‘ontstert’, ben ik benieuwd naar wat de Spaanse pers hierover bericht. Een bijdrage in El País d.d. 21 november maakt duidelijk dat het eminente Madrileense museum er als de kippen bij was om het oordeel aan te vechten. Het heeft inmiddels de resultaten van een eigen onderzoek in het vooruitzicht gesteld. Die zullen bekend worden als het Prado aan de beurt is om met de Spaanse tentoonstelling rond Bosch uit te pakken en dat gebeurt dan weer na sluiting van de Bossche editie.

Dezelfde tekst in El País – zou het Bossche Projectteam JB500 inmiddels ook op het idee gekomen zijn om de Spaanse pers te volgen? – noemt dat het Brugse paneel het tiende geanalyseerde werk van Bosch is. Hiermee zit het team bijna op de helft. Nog een kleine drie maanden te gaan tot de opening van de Bossche Boschtentoonstelling. Ik ben benieuwd of de ‘waterstanden’ in die tijd nog een vervolg krijgen.