Brabo's (2); aanrijden

Veel Brabanders - en kijk er maar wat internetfora op na - zijn buiten de regio wel eens tegen vreemde reacties op het gebruik van ‘aanrijden’ aangelopen. Of bij ‘aanlopen’ en ‘aanfietsen’. In onze contreien staat het prefix aan voor ‘beginnen te’ of ‘starten met’. In talloze situaties kun je uitspraken horen als ‘Blijven jullie nog maar even hier en dan fiets ik vast aan’. En weg is hij of zij op de fiets.

Het gebruik hiervan is zo normaal en algemeen dat sprekers het beschouwen als Algemeen Nederlands. Wanneer wij het boven de waterkering in onze interpretatie van de gangbare taal opnemen, wordt er tot onze verbazing opmerkelijk op gereageerd. Toen ik een jaar of twintig terug in Arnhem aan een nieuwe baan begon, ging ik zo veel mogelijk met de trein naar mijn werk. Soms nam ik de auto uit Den Bosch. Toen dat laatste een keer het geval was, vroeg een collega naar de duur van de reistijd, waarop ik zei: ‘Ik ben om 07.00 aangereden’. De dame in kwestie rekende snel uit dat het dus wel meeviel. Een derde die bij dit gesprek aanwezig was, vroeg of dat erg was. Hierop antwoordde ik: ‘Nee, want ik sta altijd vroeg op’. Toen viel er een stilte.

Die werd opgevangen door de eerste dame. Als geboren Tilburgse had zij in haar nieuwe woonplaats deze verrassing al eerder meegemaakt. Nee, ik had geen ongeluk gehad, ik was gewoon op tijd vertrokken. Op dat moment begreep ik dat de trits met ‘aan’ zuidelijk gekleurd taalgebruik moest zijn. Wat ik achteraf misschien nog verbazingwekkender vond, was dat niemand mij daarop eerder had aangesproken in den lande. Des te opmerkelijker daar ik – met uitzondering van de Waddeneilanden – toch in elke denkbare uithoek van ons nationale territorium vergaderd had dan wel een gehoor toegesproken. Uiteraard keek ik meteen - gelijk, subiet - in de Dikke Van Dale. ‘Gew.’, dus gewestelijk. Brabo's. Prima. ‘Ik loop vast aan, dan halen jullie me dalijk wel in met de fiets’. 

In Spanje staat bijgaand waarschuwende bord langs de weg: ‘Opgepast’. Zo’n soort signaal heb ik ontwikkeld wanneer ik buiten mijn provincie vertoef. Meestal werkt het als ik tijdens een gesprek ‘aanrijden’ voel aankomen. En om een spraakverwarring te voorkomen, hanteer ik vervolgens ‘vertrekken’. Geen tweetaligheid; eerder tweesporigheid.