Maastricht (1); 'n bietje Brabants

Wat bij mij al lang op het 'te doen'-stapeltje ligt, is de 'Brabantse periode' van Maastricht. Dus ga ik met wat literatuur op pad. Limburgs hoofdstad kijkt terug op een gelijktijdig regime van zowel de hertog van Brabant als de prins-bisschop van Luik. Een situatie die zes eeuwen bestaat. Die 'tweeherigheid' duurt van 1204 tot 1794. Na de inname door Frederik Hendrik in 1632, wordt de Brabantse zeggenschap overgenomen door de Staten-Generaal der Zeven Verenigde Nederlanden. Daarin had Staats-(Noord-)Brabant als generaliteitsland overigens geen stem.

Als ik te voet vanuit Wyck de Maasbrug oversteek, weet ik inmiddels dat links van mij de rivier Luiks was. Rechts, dus de noordelijke zijde, behoorde tot Brabant. Het stadscentrum was deels Brabants, Luiks of 'neutraal', terwijl de inwoners afhankelijk van hun 'komaf' Brabants of Luiks waren. Bij de bepaling van die 'status' speelde ook de herkomst van de moeder een rol. In de tweede helft van de 17de eeuw is driekwart van de inwoners Brabants. Voor bestuur en rechtspraak was er een regeling die de twee heren diende: twee burgemeesters, twee hoogschouten, twee secretarissen en noem maar op. Voor zwaardere delicten sprak Luik op woensdag recht en Brabant op vrijdag. Als ik de commentaren lees, heerste er een aangename vorm van schizofrenie waarbij de stad garen spon.

Ik loop naar de Markt. Even kijken of het op nr. 75 bij Frituur Reitz weer met de benen buiten hangt. Ik heb d'r voor zover ik me herinner één keer in de rij gestaan. Grote puntzakken friet. Het heeft nog steeds een naam, zo te zien. Ondanks de Pavlov-reflex wend ik de blik naar het stadhuis dat (voor het grootste gedeelte) in de periode 1659-1664 gebouwd werd. Het staat symbool voor de tweeherigheid. Toentertijd heeft architect Pieter Post met zijn symmetrisch ontwerp voor beide machtshebbers evenveel kubieke meters op papier gezet. De gang naar het bordes telt twee trappen. Hierdoor konden - bij een gelijktijdige aankomst - beide 'vorsten' niet voor de vraag gesteld konden worden, wie wie voor zou moeten laten gaan.

Zowat een jaar geleden is de Bosschenaar Onno Hoes aangetreden als burgemeester van Maastricht. Hij zal vooral in het (nieuwe) gemeentehuis aan het Mosae Forum te vinden zijn. Ik ben benieuwd in hoeverre hij inmiddels al een echte 'sjeng' is én welke trap hij als geboren brabo kiest op de momenten dat hij bij (oude) stadhuis moet zijn.

Over het 'dubbelregime': http://nl.wikipedia.org/wiki/Tweeherigheid_van_Maastricht