Toledo (7); vechtschool

Het is geen flauwekul om in de periode 1567 – 1623 gemiddeld tweejaarlijks een massa van 4.000 tot 8.000 soldaten plus aanhang van Genua naar Brussel te laten sjouwen. Alleen al de organisatie van 'het dagelijks brood' is een permanente vraag voor de kwartiermakers. Ik stel me voor hoe zo’n ploeg die wel 20.000 te voeden ‘monden’ kon tellen, als een plaag sprinkhanen naar het noorden trekt en onderweg alles kaal vreet. Stadsbesturen hebben die lui liever niet over de vloer ook al wordt voor logies en eten betaald. Als het even kan, overnacht het voetvolk in tijdelijke kampen terwijl er voor officieren een bed geregeld wordt. De dag daarna moet de karavaan zo spoedig mogelijk weer opkrassen.

Deze landverhuizing vindt plaats over beproefde handelswegen in een (nog) dunbevolkt Europa. Op moeilijke punten moeten verbrede wegen en tijdelijke bruggen de passage versnellen. Gidsen zorgen voor de nodige ‘topografische’ ondersteuning. Als de omstandigheden meezitten, hoeft de reis maar een dag of 30 in beslag te nemen.

Spanje voert in de wereld gelijktijdig strijd op verschillende fronten. Dat vraagt om een grote en goed getrainde legermacht. Wie de Nederlanden overleeft, mag zich een ervaren militair noemen. De Países Bajos españoles hebben de naam een goede leerschool te zijn. Daar moeten de soldaten niet alleen de gevechtshoudingen zien te overleven. Ook het garnizoensleven trekt zijn wissel op de mensen, zeker als de betaling steeds maar weer uitgesteld wordt. Daardoor is de dreiging dat militairen aan het muiten slaan, constant aanwezig. Als dat gebeurt, moet de plaatselijke bevolking bloeden. Om dit te voorkomen, wil de legerleiding de soldij nog wel eens 'voorschieten', maar dit verhult het echte probleem niet: het ontreken van een permanente bevoorrading.

Uiteindelijk hebben de Spanjaarden na 80 jaar strijd de slag om het noordelijke deel van de Nederlanden verloren. Volgens Geoffrey Parker speelde de grote afstand tot het moederland hierbij een belangrijke rol. Een goede logistiek voor de tijdige 'aanlevering' van militairen, materieel en financiële middelen was nauwelijks te realiseren. Wat dit in de praktijk betekend moet hebben, valt te lezen in de boeken rond kapitein Alatriste. Deze serie van Arturo Pérez-Reverte zijn inmiddels ook in het Nederlands vertaald.

In Spanje bestaat de 'Amigos del Camino Espanol de Los Tercios'. Begin december 2011 ontmoet ik in Toledo een aantal 'motoren' achter deze groep. Deze officieren zorgen voor het vasthouden van de herinnering: www.elcaminoespanol.com.