maandag 11 juni 2012

Voor je harses

Ook tijdens het EK Voetbal 2012 gaat in ons land de match tussen de hersenauteurs gewoon door. Hoewel spannend, trekt deze titanenstrijd geen massale aandacht. En dat terwijl toch iedereen hersens heeft. Mag ik aannemen. Ook de supers zien er geen brood in. Laat staan de cafés: ‘Vanavond live op groot scherm Victor Lamme versus Herman Kolk‘. Wie zijn hersens gebruikt, blijft gewoon thuis en hult zich in oranje.

De discussie tussen de auteurs reikt verder dan de vraag hoe ons brein werkt. De kwestie is welke stem wij hebben in ons eigen bestaan. Is wat we denken te willen écht een eigen beslissing? ‘Nee’, zegt de een. ‘Alles is voorgekookt’. ‘Natuurlijk’, roept de ander. ‘Dat is wat ons tot mens maakt’. Ik heb weinig verstand van de materie en het kost me veel kruim om het spelverloop te kunnen volgen. Wel raak ik verslaafd. Even ontgiften tijdens een time-out en voorlopig houd ik het op een ruststand van 1-1.

Wie de geit aan het keutelen heeft gebracht, is me ontgaan. Als toeschouwer-met-leesdwang betreed ik het stadion met de lezing van Ap Dijksterhuis’ ‘Het slimme onbewuste’. Vervolgens krijg ik rode oortjes bij Dick Swaabs ‘Wij zijn ons brein’, gevolgd door ‘De vrije wil bestaat niet’ van Victor Lamme. Ik raak zo geïnteresseerd, dat ik Lamme februari jl. aanbied om mijn hoofd in zijn lab door de scanner te laten halen. In mijn aanbevelend sms’je heb ik het over een hoeveelheid goed geconserveerde grijze massa. Elastisch, denk ik. Prima getraind, meen ik. Nieuwsgierig, weet ik. Nog elke dag kijk ik uit naar zijn reactie. Publieksbinding is best belangrijk.

April wordt vervolgens een opwindende periode met ‘De maand van de filosofie’. Bert Keizer slaat geweldig van zich af met ‘Waar blijft de ziel?’ Voor onderzoekers als Swaab en Lamme heeft hij prachtige one-liners op voorraad, zoals deze over gedachtelezen met een scanner: ‘een fMRI-beeld lijkt even sterk op een gedachte als een tafelpoot op een bloedvat’. Zijn kamp krijgt versterking van zwaargewicht Heman Kolk die met zijn ‘Vrije wil is geen illusie’ in het strijdperk treedt. Ondertitel ‘Hoe de hersenen ons vrijheid verschaffen’, een duidelijke rechtse hoek naar Lammes ‘Over wie er echt de baas is in het brein’. Ons gedrag zou niet opgebouwd zijn uit aangeleerde reflexen, maar uit aangeleerde gedragspatronen die iets waardevols opleveren. Professoren die elkaar ‘voor z’n harses’ geven. Hel volk applaudisseert beschaafd en de ME blijft gewoon lekker bij het voetballen

Zijn mijn hersens echt voldoende elastisch, genoeg getraind of snaps genoeg om dit alles te kunnen volgen?

Jan Verplaetse, meldt zich met ‘Zonder vrije wil’ in het kamp der willozen. De uitgevers - in hun rol als bookmakers - gooien wat olie op het vuur. In de schappen van mijn boekhandel zie ik dat zij de uitgave van Charles Duhigg, ‘Macht der gewoonte’ voorzien hebben van een rood stickertje met 'Voor de lezers van Dick Swaab'. ‘Het empatische brein’ van Christian Keysers staat in de winkel met een aanbeveling van dezelfde Swaab op het kaft.

Met een been op de tribune en met het andere op de mat laat ook Coen Simon van zich horen. Filosoof. Scanloos en in mijn ogen niet kansloos hersenvorser. Ik neem een pauze en zet geheel en al zelf de ruststand op 1-1. Tijdens deze verstilde tijd lees ik van Simon ‘Zo begint iedere ziener’ en ‘Waarom we onszelf zoeken maar niet vinden’.

Op dit moment verlies ik mij in zijn ‘Wachten op geluk’, dat als ondertitel heeft ‘Een filosofie van het verlangen’. Ik moet als een koe met het gras, veel werk verzetten om dit te kunnen verwerken. Zo herkauw ik nu al dagen zijn formulering ‘We kunnen niet buiten onze eigen wil treden. Dat kun je niet willen’.

Het Nederlands elftal heeft de eerste wedstrijd achter de rug. Op een reclamebord zie ik dat bij elke kopbal 500 hersencellen afsterven. Eén ding weet ik zeker: ook de  volgende match wil ik niet zien.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten