Bolduque (12); 'Vlaams hout'

Het is geen eenvoudige zaak om de echte werken van Jeroen Bosch te herkennen. Eén hulpmiddel is de 'boomtijdkunde', de dendrochronologie. De wetenschappers die zich daarmee bezig houden, kunnen op basis van een geschikte houtstaal vaststellen hoe oud het materiaal is, sterker nog: wanneer de'oorspronkelijke boom gekapt werd. Zit alles mee, dan weten ze ook aan te wijzen waar deze groeide. Microscoop, referentiekalenders en leren voorschoot vormen hierbij belangrijke instrumenten. Met deze vorm van onderzoek zijn schilderijen van Bosch en anderen 'afgevoerd' omdat het hout pas na hun dood op de markt kwam.

In de tijd van Bosch gebruikten schilders en beeldhouwers graag eikenhout. Scheepsbouwers overigens ook. Een bekend verhaal is dat Spanje zo'n grote hoeveelheid bomen rooide voor al zijn handels- en oorlogsbodems dat het land daaraan zijn huidige 'kaalheid' te danken heeft.

Boomtijdkundig onderzoek heeft ook aan het licht gebracht dat Jeroen Bosch ook op hout geschilderd heeft dat een verre reis achter de rug heeft. Het komt namelijk uit de omgeving van de zogenoemde Baltische staten en da's een heel eind weg. In boten kwam dat bijvoorbeeld vanuit het noordeljke Riga naar een belangrijke havenstad als Antwerpen. Daar kon het opnieuw scheep gaan, nu richting zuiden. In Spanje ging het 'madera de flandes' heten, 'Vlaams' hout, een benaming die ook een kwaliteitsmerk was.

De (vermoedelijke) Gentenaar Pieter Danckaert was de eerste 'bouwmeester' van het imposante retablo mayor in kathedraal van Sevilla. Aan dat duizelingwekkende beelhouwwerk is generaties gewerkt, op enig moment ook onder de leiding van de Bosschenaar Roque de Balduque. Van Danckaert is bekend dat hij onder meer 'madera de borne de flandes' besteld had.

Roque de Balduque heeft in Zuid-Spanje veel werk nagelaten. Een gedeelte daarvan heb ik inmiddels met eigen ogen mogen zien. Onderzoek zal duidelijk moeten maken waar zijn materiaal écht vandaan kwam. Lees meer hierover op http://www.uitgeverijeducom.nl/vakbladvitruvius/pdfs/v_22_0_1237970022.pdf