Museum van de vergeten woorden

Skaten is vooral een sportief gebeuren. En omdat dit zich in de buitenlucht afspeelt, kijk ik tijdens het schaatsen ook rond. Mijn favoriete route begint bij het gemaal Quarles van Ufford in Alphen aan de Maas (Gld.). Vanaf Moordhuizen gaat het met een brede boog langs de rivier oostwaarts tot de Wamelseweg. Dan volgt de rechte doorsteek noordwaarts naar de Waal. Vervolgens: Wamel, de camping, Dreumel, linksaf, richting monument en daar bij het curieuse bord Waaldijk-Maasdijk weer naar het gemaal.

In deze tijd van het jaar is de cichorei duidelijk aanwezig in de berm. Overal staan ze, die opvallende lichtblauwe bloemen. Ik vind ze typerend voor dit rivierenlandschap.

De cichorei is een een plantje met verhalen. Bijvoorbeeld dat de Romeinen ervoor gezorgd zouden hebben dat het in Nederland terecht kwam. En dat ons klimaat eigenlijk aan de koude kant zou zijn: reden waarom het overleeft op de dijken bij de grote rivieren, want daar is het immers 'warmer' in de winter. Het meest recent verhaal is de koffiehistorie.

Gedurende de Tweede Wereldoorlog raakte ondanks de belofte op een beter en 1000-jarig Rijk onder Duitse suprematie vanalles schaars en daarmee 'op de bon'. Koffie werd een moeilijk verkrijgbaar product en zoiets scherpt de inventiviteit. Er werd een 'plaatsvervangende' koffieboon uit de kast gehaald in de vorm van de cichoreiwortel.

Ook bij ons thuis werd de daarvan gefabriceerde 'Erzatskoffie' gebrouwen. Honger maakt rauwe bonen zoet', en cichoreiwortelkoffie werd in tijden van ellende een 'bakkie troost'. En daar ging dan een lepeltje Buisman bij: gebrande suiker om het geheel wat minder bitter te laten smaken. Tot ver na de oorlog hadden we zo'n blikje met van die harde en zweterige donkere substantie in huis waarvan ik een stukje mocht losbikken om bij de koffie te doen die mijn moeder met een perculator zette.

Dit alles gaat door mijn hoofd als we met regelmatige slag over de dijken in het land van Maas en Waal onze kilometers maken. Erzatskoffie en Buisman: begrippen om bij te zetten in het 'Museum van de vergeten woorden'.