Franco's schaduw (1)

20 november 1975. Als dictator Francisco Franco dood is, spreken aanhangers en tegenstanders af om nergens meer over te praten. De democratie wordt in 1978 hersteld en de kroonprins - beschermeling van de dictator - neemt plaats op de troon. Het zal nog jaren duren voor de lijken werkelijk uit de kast komen. 

Afgelopen december sta ik in Toledo voor een foto van de dan nog a.s. Spaanse vorst Juan Carlos de Borbón. Zijn gezicht is er een van de vele op een overzicht met jonge mannen die dat jaar hun officiersopleiding afronden. Wat zalen eerder had ik al bij de lichting van 1924 de naam van Franco zien hangen. Die laatste is trouwens de bouwer van dit complex waarin de Academie van de Infanterie huist.

Tijdens een rondleiding daar blijkt de geest van de voormalige dictator overal aanwezig. Zo hangt er een eresaluut aan Spaanse infanteristen die in Rusland voor het vaderland stierven. De rondleider spreekt over vrijwilligers die - weliswaar onder commando van het Duitse leger - vochten tegen de bolsjewieken. 'Niet vóór Hitler, maar tégen de communisten'. 'Hersengymnastiek', denk ik.

Sinds 15 januari ben ik opnieuw in Spanje. Op Tenerife, een uithoek van dat grote land. Francisco Franco is (weggepromoveerd) militair commandant van de Canarische eilanden als hij in 1936 vanuit hier zijn opmars begint naar Madrid. Hij komt als overwinnaar uit de bus bij de bloedige Burgeroorlog en wordt de laatste potentaat op het Iberisch schiereiland. Hij weet als geen ander hoe zwaar het boerenleven is op de Canarische eilanden. Zijn tegenstanders worden - als ze de procesgang al overleven - bijvoorbeeld naar Tenerife gestuurd. Daar mogen ze goten uithakken dan wel opmetselen voor de watertoevoer naar de (bananen)plantages. Dit feit vormt onderdeel van het verhaal dat Tenerifeños je hier (kunnen) vertellen.

Voor een deel is dat irrigatiesysteem nog in gebruik. In elk geval vind je al wandelend en klauterend de kunstmatige kerven in het landschap terug. Ik probeer me voor te stellen hoe de dwangarbeiders hun werk moesten verrichten. Bijvoorbeeld hangend aan touwen bij de steile wand van Acantilado de los Gigantes. 'Er is geen enkele ideologie - op wat dan ook gebaseerd - die iemands aanspraak op macht rechtvaardigt', denk ik op een boot voor die gigantische rotspartij.

Franco beschouwde zich als hoeder van de katholieke kerk. Collega-fundamentalisten bouwen hun blinde gelijk op andere religies of idealen. En de mensen volgen. 's Avonds lees ik dat Wilders' aanhangers massaal overstappen naar Roemer. Zo de wind waait ...