Franco's schaduw (3)

El País van 1 februari doet verslag van deel zoveel in het proces tegen Baltasar Garzón. Hij is de wetsdienaar die Chili's voormalig dictator Pinochet veroordeeld wist te krijgen. Sindsdien is zijn reputatie niet meer stuk te krijgen als als strijder voor het recht. Internationaal dan, want in zijn thuisland Spanje bestaat de nodige twijfel. Op het Iberisch schiereiland is hij een lastpak, een hoofdpijndossier, een ramp met een bril op. Althans voor het conservatieve deel van de bevolking. Want Garzón houdt zich niet aan de wet en da's hetzelfde als een politieagent die steekpenningen aanneemt. Die vliegt - in elk geval in ons land - de laan uit.

En dat is nou precies de route die rechts Spanje al jaren uitgestippeld heeft voor Garzón. Sinds 1977 geldt in zijn land de Amestiewet. Het vloerkleed waaronder de moordpartijen tijdens de Burgeroorlog  (1936-1939) en Franco's imperium (1939-1975) volgens afspraak geveegd werden. En wat doet Garzón nu: hij start op enig moment een onderzoek naar de misdadigers die schuldig zijn aan het verdwijnen van meer dan 114.000 personen in genoemde periodes. De onderzoeker voelt zich sterk, want voor dit soort niet politieke misdaden, geldt het internationale recht boven een nationale wet. De bestraffing van delicten tegen de mensheid kan door niets tegengehouden worden. Behalve in Spanje dus, lijkt het.

Al tijden proberen tegenstanders de elders geëerde Garzón 'kalt zu stellen', om een beladen uitdrukking te gebruiken. Soms zijn het serieuze collega-juristen, meestal is het regelrecht rapaille, al dan niet met stropdas. Een ding heeft dat volk gemeen: de al dan niet uitgesproken franquisten voelen zich senang in het gedachtengoed van wijlen hun roerganger.

Politiek interesseert me niet. Wel het geduld van fundamentalstisch rechts, waar dan ook. En de machinerie die in werking komt om vooral niets aan macht en verworven rechten in te hoeven leveren. Hoe dat dicht bij huis werkt, is te observeren in de staatarena van Spanje. De rechtsen zijn sinds kort de rode lap. De linkse stier is na de verloren verkiezingen nog te verkouden om imponerend te briesen. Met één stem in zijn voordeel heeft het hoogste gerechtshof gisteren bepaald dat alle aantijgingen aan het adres van Baltasar Garzón nu van geen waarde zijn. Het onderzoek naar de oorlogsmisdaden wordt vooralsnog niet tegengehouden.

De niet-Spaanse waarnemers spreken schande van de obstructie die Garzón steeds weer op zijn weg vindt. En de Spaanse waarnemers? Die zijn zoals gebruikelijk verdeeld op overzichtelijke wijze. Met rechts de oude tijd en links de democratie. Franco trekt nog steeds vanuit zijn graf aan de touwtjes. Een spotprent brengt dat in de krant helder in beeld. Met aan het eind van het belangrijkste touw het zwaard van Damocles dat precies boven het hoofd van Baltasar Garzón hangt. Wordt beslist vervolgd.