Hypersensitief

Je zult maar erfelijk belast zijn met iets hinderlijks. Was de techniek toentertijd wat verder geweest, dan hadden mijn ouders beslist vooraan gestaan bij het loket AMG: 'Aanvraag Genetische Manipulatie'. Had hun kroost mooi verschoond kunnen blijven van reuma. Of de neiging tot zwaarmoedigheid. Nu loopt een aantal van ons rond met - om wat te noemen - vergroeide handen, waarmee nog geen schroefdop los te draaien valt. Of een mobieltje, laptop, zenderkiezer te bedienen.

Over hoe ik met genoemde zwaarmoedigheid probeer te leven, heb ik me al eerder op dit medium 'uitgelaten'. (Het laatste woord in voorgaande zin is uiteraard een aardigheidje bij dit onderwerp.)

Kennelijk bestaat momenteel het streven om komende generaties door genetische manipulatie voor vervelende zaken te behoeden. Tegelijkertijd valt me een groeiend verlangen op naar een 'stempeltje' voor een al dan niet gewaarmerkte afwijking. Bij voorkeur eentje op mentaal gebied. Bipolariteit bijvoorbeeld.

Omdat zwaarmoedigheid nauwelijks een onderwerp is om bij een feestje mee aan te komen, vroeg ik een bevriend psychiater onlangs, toen we na een bijeenkomst over totaal wat anders richting huis fietsten: 'By the way, kun jij mij niet bipolair verklaren?'. Vriendendienstje, dacht ik. Hij keek me aan alsof ik gek was. Mijn euvel kwam in zijn deskundige ogen niet verder dan een kleurloze Latijnse term, waarvan ik direct wist dat die niet de moeite van het onthouden waard was.

Het ligt niet in mijn aard om mensen die echt met bipolariteit te kampen hebben, te kwetsen. Wie er aan lijdt - ik weet dat uit eigen observatie - valt niet te benijden. Tegelijkertijd kom ik in toenemende mate gesprekspartners tegen die me - en dan vaak ook nog op trotse wijze ook nog ook nog - vertellen dat ze van de ene gemoedstoestand naar de andere schieten. 'Ja, ik heb duidelijk bipolaire trekjes'. Zo'n mededeling doen ze gewoon hardop, zodat ieder mag meeluisteren. Dán heb je meteen een gulzig gehoor op feestjes en partijtjes. Bij zoiets steekt mijn omschrijving van 'zwaar gemoed' natuurlijk schriel af. Toch eens kijken of ik met googelen wat verder kom.

Zo'n openbare onthulling blijkt meteen het startsein voor het doen van volgende bekentenissen. Ineens telt zo'n gezelschap een tevoren niet vermoed aantal lieden die zelf - dan wel hun kroost - al dan niet zelfverklaard leesblind, rekenzwak of leidend aan ADHD zijn. 

De nieuwste term is hypersensitiviteit. Toen ik er voor het eerst van hoorde, dacht ik aan iets op het gebied van allergie: overgevoelig voor pollen, pinda's of panda's. Fout dus. Gelukkig zat ik een tijd geleden geruime tijd naast een dame die er mij uit eigen ondervinding álles over wist te vertellen. Die ontboezeming vond plaats in een vol vliegtuig, en dan zeg je niet makkelijk: 'Ik ga even ergens anders zitten'.

Ik ben dus ook al niet hypersensitief, mocht ik na afloop concluderen. Misschien op sommige gebieden eerder het tegenovergestelde. Sterker nog: ik blijk ongevoelig genoeg om al die meldingen om mij heen van dyslexie, autisme of PPD NOZ met enig wantrouwen tegemoet te treden. Er zijn er te veel. Onlangs las ik dat de rekenprestaties op de Nederlandse basisscholen erg laag liggen. Iedereen dan maar behept met discalculie? En leesblindheid ligt sinds een week aan het slechte onderwijs in ons land.

Nogmaals: wie echt dagelijks de gevolgen ondervindt van bovenstaande zaken wil ik niet beledigen. Meer nog: ik zou omwille van de 'serieus geplaagden' willen pleiten voor de instelling van certificaten van echtheid. Afgegeven door iemand die er echt voor doorgeleerd heeft. Ik ken er eentje, een gelouterd onderzoeker die het al jaren moet opnemen tegen ouders die zijn spreekkamer binnenkomen met de openingszin: 'Onze Kevin heeft ADHD'. Dan moet je van goeden huize komen om daarin niet a priori mee te gaan. Het je trendy laten voorstaan op één van de 450 predicaten uit het DSM (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) lijkt vaak een excuus om iets anders te verdoezelen. Een mislukte opvoeding. Of kleinere tekortkomingen. Bijvoorbeeld dat je niet zo goed bent in spellen, iets wat met onze krankzinnige regels der spelling heel normaal is. Of dat juist die ene collega promotie heeft gemaakt, iets wat buiten jouw mogelijkheden ligt; niet omdat je dom bent: nee, het is je autistische inslag. 

Overigens is het mij niet duidelijk of hypersensitiviteit het DSM al gehaald heeft. Wel mag helder zijn dat één erkende beheptheid uit dat verzamelwerk sinds kort tot gewaardeerde eigenschap verheven: narcisme. Dát mag Trump in elk geval op zijn conto schrijven. De volgende update van DSM zal dus 449 'mental disorders' bevatten. Tenzij de samenstellers bijtijds de oude benaming vervangen door ‘trumpisme’.