Voor je op een nieuwe plek komt, kun je al een idee hebben over hoe het daar uit zal zien. Zo stond ik in januari 1999, op een dag met natte sneeuw, temidden van Times Square, New York. 'Dit is het', dacht ik, 'Zo ziet het er inderdaad uit'. Jaren later las ik dat op dat moment het fenomeen 'framing' een rol speelde: ik had al een beeld van het beroemde plein gevormd op basis van foto's en filmpjes en in dit geval bleek de werkelijkheid daarmee overeen te komen. Dat laatste had ook anders kunnen zijn.
Dat
laatste bleek nog tijdens datzelfde verblijf. Zo waren de Twin Towers veel
hoger, Little Italy veel kleiner en China Town Chineser. Plus dat ik met de
Amerikanen die ik de volgende weken in de collegebanken en daarbuiten
ontmoette, best wel serieuze gesprekken kon voeren.
Één
beeld bleek favoriet: dat van de metalen brandtrap aan de buitenzijde van
appartementsgebouwen. Ze kwamen volkomen overeen met mijn verwachting. Hun
talrijke aanwezigheid in Manhattan, Brooklyn en Queens fascineerde me. Deze
'framing' was het resultaat van een jarenlang proces. De 'fire escape' doet het
immers al tijden goed in detectives. De politie komt binnen door de voordeur
terwijl de boef via een raam langs de andere zijde over de buitentrap het dak
op vlucht, of naar beneden rent voor een sprong naar de stoep, bij voorkeur in
een bak vol vuilnis. In de West Side Story is het fenomeen dominant aanwezig
tijdens de Romeo- en Juliascène. Overigens ken ik van die film slechts enkele
sequenties: de hele uitvoering heb ik nooit willen zien. Als 16-jarige wilde ik
uit de buurt blijven van de hype rond die smartlap.
Verbeterde
brandpreventie - waaronder de aanwezigheid van brandmelders, sprinklers en
interne vluchtwegen - maakte in de loop van de vorige eeuw de aanwezigheid van
de karakteristieke externe brandtrap in nieuwbouw overbodig. Na een bouwwet uit
1968 kon de architect kon dit element achterwege laten.
Onlangs
waren we een week in New York. In 18 jaar is er uiteraard in de aanblik van de
stad veel veranderd. Op sommige plekken ingrijpend, zoals op Manhattan rond het
WTC, ten noorden van Battery Park en in het Meatpacking District, terwijl op
andere plaatsen de wijziging minder rigoureus is. Tellingen heb ik er niet op
nageslagen; toch moet het aantal etagewoningen met fire escape kleiner zijn
geworden door nieuw- en vernieuwbouw.
De
foto-oogst van afgelopen acht dagen telt een opmerkelijk aantal opnames van die
voor mij zo kenmerkende trappen.
Het blijkt dat in New York en andere steden
waar de brandtrap ook frequent voorkomt, belangstelling bestaat om dit
architectonisch element te behouden. Hun gebruikswaarde heeft geschiedenis
geschreven. Niet slechts als vluchtweg; ook als plek om te slapen, te eten, de was
te drogen of te mijmeren. Misschien komt er een moment dat de 'Kring Vrienden
van New York' ze via een volksbeweging op de lijst van beschermd cultureel
erfgoed laat zetten.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten