Koei

Deze tekst verscheen op 2 september als column in de rubriek 'Onder de Boschboom' van de Bossche Omroep.

Op 24 augustus ben ik ´s ochtends in een stal tussen 100 koeien evenzoveel ligboxen schoon aan het maken. Ineens denk ik aan de Orthense San Salvator. Komt dit door het feit dat Orthen ooit een dorp was? Ik herinner me de jongen die ver achter het Schaarhuisplein in een boerderij woonde en acht kilometer naar onze zesde klas fietste. Vooral ´s winters bracht hij een speciale odeur mee. Vandaag geven Toos 85 en Cora 46 dezelfde warme geur af.

Wat jaren terug is de herderlijke warmte uit de San Salvator verdwenen. Eind 2011 verliet de geloofsgemeenschap het gebouw; het bisdom Den Bosch bood geen plaats meer in de herberg. In 2014 onttrok dezelfde instantie het gebedshuis aan de eredienst.

Hier eindige een lange traditie. Want in de lokale geschiedschrijving valt te lezen dat Orthen veel ouder is dat Den Bosch. De prille hertogstad viel voor de ‘geestelijke bediening’ onder de parochie van het naburige dorp. Pas in 1413 was er voor het eerst sprake van een eigen Bossche parochie.

De naam San Salvator herinnert aan de oudste kerk die er op Bosch grondgebied stond. Het huidige gebouw (1956) stamt uit de Wederopbouw. Het bezit de nodige kenmerken van de Bossche School. Het is met recht een gemeentelijk monument. Zijn aanwezigheid verwijst  naar het katholieke verleden van de stad; de architectuur getuigt van een stroming die opvallende gebouwen heeft opgeleverd.

Als ik weer tien boxen schoongekrabd heb, strooi ik een laag kalk op het verende ligdek. De emmer met dat witte spul is populair bij de beesten. Ik moet Dora 86 en Truus 122 – door even tegen ze aan te hangen – bij dat goedje uit de buurt houden. De ton met fijne houtsnippers waarmee ik terugkeer voor de bovenlaag, vinden ze oninteressant. Ik schat dat met gemak 200 koeien in de lege San Salvator kunnen. In een handomdraai heb je half december een kerststal.

Aan het Schaarhuisplein zou daarmee ongetwijfeld de landelijke geur van toen terugkeren. Ook dit herbestemmingsidee zal op weerstand stuiten, alhoewel de symboliek van de kudde prima aansluit bij de intentie van het gebouw.

De herbestemming is op papier ‘maatschappelijk’. In overleg is – al dan niet tijdelijk – een andere functie mogelijk. Tegen zo’n uitzondering, ‘springpaleis’, liepen gisterenavond zo’n 70 Bosschenaren te hoop bij de gemeentelijke bezwaarcommissie. Het huidige idee vraagt wel om de aanpassing van het  bestemmingsplan.

Met zo´n aanpassing maakt de gemeente het zich gemakkelijk. Is de herbestemmingscommissie al in Vught bij DePetrus wezen kijken? Heeft ze gedacht aan werkruimte voor de Kunstacademie of een buitenplaats voor het Noordbrabants Museum? Zo moeilijk is dat toch niet!

Het jongleren met een plan dat de burger moet beschermen tegen willekeur, getuigt van weinig bestuurlijk engagement. Een koei van een fout.