Onderweg met De Bruijn

Acht 'De Bruijns' zijn onderweg naar New York. Nog drie maanden de tijd: dat moet lukken. Vanaf 6 september hangen ze in Artifact Gallery.

En ondertussen werkt het genie verder. 'Genie' in de klassieke betekenis van 'creatieve geest'. Volgens neurowetenschappers en wiskundigen (!) is creativiteit niet te plannen: ze zou een willekeurige handeling zijn waarbij de kunstenaar een weg bewandelt waarvan route en uitkomst tevoren niet te berekenen zijn. Zo van: ineens kwamen de woorden als uit het niets op papier.

Denk overigens niet dat De Bruijn ook 'klassiek' achter de schildersezel staat. Of zit. Allesbehalve. Zijn atelier lijkt eerder op een timmerwerkplaats. En als het buiten droog is, werkt hij in de open lucht. In de tuin dus, waar zich het nodige hulpmateriaal bevindt.

'De ontmannelijking van de kerk' is het meest recente thema dat gegroeid is uit Geerts verbeelding van een wereld waarin de moedergodin wordt vereerd. De (katholieke) kerk is een mannenbolwerk: van de heer God tot en met zijn dienaren: de reguliere en seculiere pastores. Kerels die bovendien, om het in bijbelse termen te omschrijven, 'geen vrouw mogen bekennen'. Priesters. Priesteres kan niet. Bovendien klinkt dat laatste woord zo anders: uit de tijd van de Griekse en Romeinse tempelcultus. Niet echt serieus. Heidens bovendien.

Geert maakt met dit thema dus een 'statement', zoals dat heet. Heeft daarmee De Bruijns werk een boodschap: moreel, maatschappelijk, politiek? 'Bij dit onderwerp toevallig wel', vindt de kunstenaar. Overigens is het een discussiepunt - al eeuwen - of kunst geëngageerd moet zijn. 'Met mijn overige werk hoef ik geen omwenteling te bereiken'. 

In zijn meest recente schilderijen zijn zogeheten ex-voto's te zien. Voorwerpen die als smeekbede of dank voor een verkregen gunst in een gewijde ruimte worden geplaatst. Votiefgeschenken zijn uit meer godsdiensten bekend en uit die veelheid van religies stammen de afbeeldingen die De Bruijn nu in ovale lijstjes heeft geplaatst. Op de tweede foto zijn ze in de derde horizontale laag te zien. 'Dit werk is nog niet af', zegt de kunstenaar. 

Datzelfde geldt ook voor het drieluik (op de derde foto) dat al in een voorgaande blog - Geert aan de triptiek - genoemd werd. Dit werk is zonder ex-voto's. Of misschien 'nog' zonder ex-voto's. Wie wat bekend is met de beeldtaal van Geert, herkent hier de moedergodin op het middenpaneel, waar zij een prominente plaats inneemt 'op' de kerk. Het aanwezige kruis staat voor de oerknal, het begin van alles.

En wanneer is ook dit drieluik 'af'? De Bruijn: 'Op het moment dat een volgende toevoeging ervoor zorgt dat de afbeelding uit balans raakt. Waarna ik weer verder moet om die balans opnieuw te veroveren.

Kunst - met of zonder politieke, morele of andere boodschap - geeft schoonheid een gezicht. Schoonheid als wegwijzer naar de waarheid. 'Waarheid' niet in de vertaling van Trump; 'waarheid' in de zin van 'het sublieme'. Een sensatie die over je komt, zoals wanneer je bijvoorbeeld door een imponerend landschap wandelt. Schrijver Ben Okri: 'De mens is zo'n 1.80 m hoog. De aanraking van het sublieme zorgt ervoor dat je je voelt als een kathedraal'.

Dat vind ik een mooie metafoor. Eentje die ik begrijp. Natuurlijk is een kathedraal tegelijkertijd wel het bolwerk van de mannelijke religieuze wereld.