Mensen die in Den Bosch
wonen, lopen de kans van kleins af aan in een omgeving te leven waarin
zelfgemaakte muziek, het lokale dialect en signalen dat de stad bijzonder is,
een rol spelen. Die omgevingsfactoren kunnen vormend zijn in het proces waarin
een jonge stedeling(e) opgroeit (zie voorgaande blog). Het is nog maar de vraag
of - en zo ja welke - rol deze elementen spelen bij de totstandkoming van de
Bosschenaar en zijn/haar veronderstelde ‘Bossche ziel’.
Bij eerdergenoemd trio
past ook het lidmaatschap binnen de familie van een aan de ‘Bossche cultuur gebonden’ club. Afhankelijk van het soort vereniging behoren jongeren wel of
niet tot het (actieve) ledenbestand. Zo heeft de Kring Vrienden van
’s-Hertogenbosch qua leeftijd een middelbare en seniorenaanhang. De grote club
is betrokken bij een flink aantal in het oog lopende activiteiten
(rondleidingen, Dieze-vaartocht, werkgroepen, deelname aan Boschlogie e.a.) die
allerlei aspecten van het Bossche culturele erfgoed onder de aandacht van een
breed intern en extern publiek brengen.
Jongeren zullen hiervan
weet hebben. Het zijn vaak de vrijwilligers (hun ouders, ooms/tantes, e.a.) uit
dit soort groeperingen die een taak op zich nemen rond de promotie en het
daadwerkelijke gastheerschap van de stad. De jongeren zelf zullen eerder kiezen
voor deelname aan een club die actief wordt rond het Bossche carnaval.
De woordkeuze in voorgaande
zin (en dan met name de keuze voor ‘die actief wordt rond’) lijkt te suggereren
dat het hier een bezigheid betreft binnen een beperkte tijd. Het tegendeel
blijkt waar. Den Bosch is, in een over jaren uitgesmeerd proces, inmiddels
langer Oeteldonk dan drie dagen per jaar. (Waarover als eerder gezegd dus
later.) In elk geval brengt deze traditie zeker ook kinderen, tieners en
adolescenten (ook letterlijk) op het toneel. Ondanks was daarvan nog sprake bij
(jeugd)optredens tijdens 11x11+11 Oeteldonk. Ook deze deelname draagt bij aan
de groei tot ‘Bosschenaar’.
Zeker niet onvermeld mag
blijven de invloed van verhalen die thuis, in boeken, aan de bar, binnen clubs
over de Bossche identiteit de ronde doen. Eén daarvan wil doen geloven dat
Bosschenaren een grote bek hebben. Daarover bestaan ook talloze moppen. Zeker
is er enige grond voor deze bewering: waar ook ter wereld vinden inwoners van
omringende kleinere gemeenschappen dat de mensen uit de aanpalende grootste
plaats een grote mond hebben. Jan Elemans vermeldde in zijn proefschrift dat de
bewoners van het petieterige Huisseling die protsers uit het aanpalende Ravenstein
maar grootbekken vonden. Dat de Bosschenaar die kwaliteit toegemeten krijgt,
maakt hem of haar niet echt anders. Op onze beurt vinden wij Bosschenaren dat
Amsterdammers diknekken zijn.
Ongegrond is de bewering
dat Bossche lieden geen enkele zin zouden kunnen uitspreken zonder dat daarin minimaal
één keer ‘kut’ gezegd wordt. In de dertig jaar dat ik materiaal verzamelde voor
de in 2002 verschenen Bossche grammatica 'Wè zeet uwes?' heb ik ‘numeriek’ geen
enkele reden gevonden om dit woord een opvallende plaats te geven. Evenwel
voerde Cor Swanenberg zo’n veertien jaar terug enige grond aan in zijn bijdrage
voor een nationale uitgave over stadsdialecten. Zijn onderbouwing was gestoeld
op het antwoord van een klein aantal Bosschenaren (waaronder ondergetekende) op
de vraag welke woorden het Bosch het meest zouden karakteriseren. De uitslag
verbaasde me toentertijd.
%2Bbier.jpg)
Zeker is realiteit dat autochtonen ook ongevraagd lachend
aandragen dat onze stadstaal stijf zou staan van dit drieletterwoord. Waarna
‘meepesant’ een serie ‘bakken’ volgt om de populariteit van deze ‘krachtige
aanspreektitel’ te demonstreren en te bewijzen. Deze ‘zelfbeschrijving’ komt in
de buurt van een illusie. Of een mythe, zo u wenst: het stoere verhaal over de
grofgebekte Bosschenaar (met zo’n klein hartje) die in het café schaamteloos en
ongestoord ‘Tien pils, kut!’ bestelt bij de dame achter de bar. Helemaal een
illusie - hoewel deze minder gênant verwoord wordt - is het feit dat onze
Bourgondische traditie (van meer dan 500 jaar!) ons écht veel vrolijker maakt
dan wie dan ook. Hierover gaat de volgende blog.
(wordt vervolgd)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten